नवी दिल्ली, 30 सप्टेंबर (हिं.स.)। स्वच्छता ही केवळ एक मोहीम नाही तर एक सवय आणि संस्कृती आहे. जी प्रत्येक नागरिकाने अंगीकारली पाहिजे. स्वच्छ भारत अभियानाची खरी ताकद म्हणजे जनसहभाग आहे आणि प्रत्येकाने स्वच्छ मित्र बनले पाहिजे आणि ती आपल्या जीवनशैलीचा भाग बनवली पाहिजे, असे केंद्रीय गृहनिर्माण आणि शहरी विकास आणि ऊर्जा मंत्री मनोहर लाल खट्टर म्हणाले.
सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म एक्सवर एका इंग्रजी वृत्तपत्रात लिहिलेला लेख शेअर करताना मनोहर लाल म्हणाले की, स्वच्छता ही केवळ एक मोहीम नाही तर आपल्या सर्वांची सामायिक जबाबदारी आहे. पंतप्रधान मोदींच्या दूरदर्शी नेतृत्वाखाली स्वच्छ भारत अभियान ही खऱ्या अर्थाने लोकचळवळ बनली आहे. सरकारने सुरू केलेला उपक्रम आज प्रत्येक रस्त्याचा, प्रत्येक परिसराचा आणि प्रत्येक घराचा अभिमान बनला आहे. प्रत्येक नागरिक हा स्वच्छ मित्र आहे आणि आपण स्वच्छतेला आपल्या जीवनाचा भाग बनवले पाहिजे.
त्यांच्या लेखात त्यांनी म्हटले आहे की, २०१४ मध्ये पंतप्रधान मोदींनी झाडू उचलला आणि दिल्लीचा रस्ता स्वच्छ केला तेव्हाचा तो क्षण त्यांना अजूनही आठवतो. हे केवळ एक प्रतीकात्मक कृत्य नव्हते, तर स्वच्छ भारत अभियान केवळ सरकारवर अवलंबून राहू शकत नाही, तर प्रत्येक नागरिकाने ते स्वीकारले पाहिजे असा एक खोल संदेश होता. स्वच्छ भारत अभियानाची खरी ताकद अशी होती की त्याने प्रत्येक व्यक्तीला स्वच्छतेचा मित्र बनवले. शाळकरी मुलांपासून ते गृहिणी, दुकानदार आणि कामगारांपर्यंत, प्रत्येकाने झाडू उचलला आणि स्वच्छतेला वैयक्तिक अभिमान आणि प्रतिष्ठेचा विषय बनवले.
लेखात म्हटले आहे की, २०१४ मध्ये ४० टक्क्यांहून कमी घरांमध्ये शौचालये होती, परंतु आज १२ कोटींहून अधिक कुटुंबांना ही सुविधा उपलब्ध आहे. भारताला उघड्यावर शौचास मुक्त घोषित करण्यात आले आहे आणि प्रत्येक घरात शौचालय असणे आता एक वास्तव आहे. यामुळे लाखो महिला आणि मुलांना सुरक्षितता आणि सन्मान मिळाला आहे. जागतिक आरोग्य संघटनेचा अंदाज आहे की उघड्यावर शौचास संबंधित आजारांमध्ये घट झाल्यामुळे जवळजवळ तीन लाख मुलांचे जीव वाचले आहेत. कचरा व्यवस्थापन, घन आणि द्रव कचरा प्रक्रिया आणि जुन्या कचराकुंड्यांची पुनर्बांधणी यासारख्या क्षेत्रात हे अभियान आता पुढे जात आहे.
मनोहर लाल म्हणाले की, पंतप्रधान मोदी यांचे वैशिष्ट्य म्हणजे त्यांनी स्वच्छ भारत अभियान शौचालये आणि रस्त्यांपुरते मर्यादित ठेवले नाही, तर ते अभिमान आणि संस्कृतीशी जोडले. स्वच्छ विद्यालय अभियान आणि राष्ट्रीय स्वच्छता केंद्रासारख्या उपक्रमांनी ते सार्वजनिक आदराचे प्रतीक बनवले आहे. सण कचरामुक्त असताना अधिक आनंदी असतात आणि प्रत्येक लहान प्रयत्न राष्ट्रीय अभिमानात बदलतो.
ते म्हणाले की, आता उद्दिष्ट स्वच्छतेला सवय आणि जीवनशैलीत रूपांतरित करणे असले पाहिजे. स्थानिक संस्थांनी केवळ वरवरच्या स्वच्छतेवर नव्हे तर कचरा प्रक्रिया आणि शाश्वत उपायांवर लक्ष केंद्रित करण्यासाठी क्षमता विकसित केल्या पाहिजेत. स्वच्छ सर्वेक्षण आता घरगुती कचरा संकलन आणि व्यवस्थापनाच्या पातळीचे मूल्यांकन करते.
उत्सवाच्या हंगामाबाबत मंत्री म्हणाले की, पंतप्रधानांनी आपल्याला आठवण करून दिली आहे की सण केवळ स्वच्छ आणि पर्यावरणपूरक असतानाच अर्थपूर्ण असतात. याच भावनेतून, स्वच्छता ही सेवा २०२५ हा कार्यक्रम १७ सप्टेंबर ते २ ऑक्टोबर या कालावधीत स्वच्छता उत्सव या संकल्पनेखाली साजरा केला जात आहे. २५ सप्टेंबर रोजी, पंडित दीनदयाळ उपाध्याय यांच्या जयंतीदिनी, एक दिन एक घंटा एक साथ अभियानांतर्गत कोट्यवधी लोकांनी आपले श्रमदान करून स्वच्छतेप्रती असलेल्या आपल्या जबाबदारीचा पुनरुच्चार केला.
ते म्हणाले की, गेल्या वर्षी ८ लाखाहून अधिक दुर्लक्षित ठिकाणे सार्वजनिक जागांमध्ये रूपांतरित झाली. यावरून हे सिद्ध होते की सामूहिक प्रयत्नांनी स्वच्छता ही जीवन बदलणारी शक्ती बनू शकते. या मोहिमेची महानता केवळ त्याच्या कामगिरीतच नाही तर त्याच्या आत्म्यातही आहे. झाडू आणि प्रत्येक स्वच्छ कोपरा झाडणे हे भविष्यातील पिढ्यांसाठी अभिमान आणि आदराचे प्रतीक आहे. स्वच्छता हे दुसऱ्या कोणाचे काम नाही तर प्रत्येकाचे ध्येय आहे. प्रत्येक नागरिकाने ते वर्षभर शिस्तबद्ध बनवावे, फक्त एकच कार्यक्रम नाही. ते म्हणाले की आपण दररोज एक तास सामूहिक प्रयत्न केले पाहिजेत आणि प्रत्येकाने स्वच्छता मित्र म्हणून पुढे आले पाहिजे.
---------------
हिंदुस्थान समाचार / Suraj Chaugule
