मालवणी बोलीला भरजरी साज चढवणारा आपला माणूस गेला !

मुंबई, 28 ऑक्टोबर (हिं.स.)। मालवणी भाषेला मराठी रंगभूमीवर वेगळी ओळख देणारे, प्रादेशिक नाट्यसंस्कृतीचे निष्ठावंत वाहक आणि ‘वस्त्रहरण’ या नाटकाचे लेखक जेष्ठ नाटककार गंगाराम गवाणकर यांचे सोमवारी (दि. २८ ऑक्टोबर) रात्री वृद्धापकाळाने निधन झाले. ते ८६ वर्षांचे होते. गेल्या काही दिवसांपासून त्यांची तब्येत खालावत होती. दहिसर येथील खासगी रुग्णालयात उपचार सुरू असताना त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला. त्यांच्या पार्थिवावर आज (मंगळवार, दि. २९) दहिसर स्मशानभूमीत अंत्यसंस्कार होणार आहेत. गवाणकर यांच्या पश्चात त्यांचे तीन मुलगे, सुना आणि नातवंडं असं कुटुंब आहे. त्यांच्या निधनानं मराठी नाट्यविश्वात एक मोठी पोकळी निर्माण झाली आहे.

गंगाराम गवाणकर हे नाव ‘वस्त्रहरण’ या नाटकामुळे मराठी रंगभूमीवर अमर झाले. या नाटकाने केवळ प्रेक्षकांच्या डोळ्यात अश्रू आणले नाहीत, तर मालवणी बोलीभाषेच्या अस्सल भावविश्वाला मुख्य प्रवाहात आणले. ग्रामीण माणसाचा विनोद, त्याची व्यथा आणि जगण्याची उमेद त्यांच्या लेखणीतून झळकली. त्यांनी ‘जगर’ (१९९८) या मराठी चित्रपटाची पटकथा लिहिली होती, तर ‘वात्रट मेळा’, ‘वन रूम किचन’, ‘दोघी’, ‘वर भेटू नका’ यांसारखी २० हून अधिक नाटके त्यांच्या नावावर आहेत. मात्र ‘वस्त्रहरण’ या एकाच नाटकाने मराठी रंगभूमीवर प्रादेशिक भाषेच्या नाटकांचा नवा अध्याय लिहून ठेवला.

त्यांचे सर्वांत गाजलेले नाटक म्हणजे 'वस्त्रहरण'. या नाटकाने मराठी रंगभूमीवर मालवणी भाषेची प्रतिष्ठा वाढवली आणि मच्छिंद्र कांबळी यांच्यासारखा मालवणी नटसम्राट घडवला. वस्त्रहरणचे तब्बल पाच हजारांहून अधिक प्रयोग झाले आणि या नाटकाचे प्रदर्शन दिल्लीतील नॅशनल स्कूल ऑफ ड्रामाच्या 'भारत रंगमहोत्सव'मध्येही झाले. त्या काळातील अनेक गाजलेल्या किश्श्यांना साठवून ठेवणारे त्यांचे आत्मकथन 'व्हाया वस्त्रहरण' हे पुस्तक रसिकांच्या मनात आजही लोकप्रिय आहे. त्याचबरोबर ऐसपैस हे त्यांचे आणखी एक उल्लेखनीय लेखन म्हणून ओळखले जाते.

सन १९७१ मध्ये त्यांनी रंगभूमीवरील प्रवासाची सुरुवात 'बॅकस्टेज'वरून केली. त्याच काळात ते 'एमटीएनएल'मध्ये नोकरी करीत होते, पण नाट्यकलेवरील त्यांचे प्रेम इतके प्रखर होते, की नोकरीसह त्यांनी रंगभूमीशी घट्ट नाते जोडले. गवाणकर यांनी दारिद्र्य आणि संघर्ष यांना कलात्मकतेने रंगमंचावर आणले.गवाणकर यांना ‘मानाची संघटना लेखनकारकीर्द सन्मान पुरस्कार’ देऊन गौरवण्यात आले होते. त्यांच्या निधनाने मालवणी आणि मराठी रंगभूमीने एक दिग्गज सर्जक लेखक गमावला आहे.

---------------

हिंदुस्थान समाचार / Suraj Chaugule