नवी दिल्ली, 17 ऑक्टोबर (हिं.स.) : नागरिकत्व कायद्याच्या कलम 6-ए च्या वैधतेवर सर्वोच्च न्यायालयाने आपला निकाल सुनावला आहे. न्यायालयाने कलम 6-ए ची वैधता कायम ठेवली आहे. सरन्यायमूर्ती धनंजय चंद्रचूड म्हणाले की, 6-ए अशा लोकांना नागरिकत्व प्रदान करते, जे संविधान तरतुदीच्या अंतर्गत येत नाही.

सर्वोच्च न्यायालयाने केंद्र आणि राज्य सरकारांना अवैध पद्धतीने देशात राहिलेल्या बांगलादेश नागरिकांची ओळख पटवणे, तसेच रहिवासासाठी आसाममध्ये तत्कालीन सर्बानंद सोनोवाल सरकारने एनसीआर बाबत केलेल्या उपायांची प्रभावीपणे अंमलबजावणी करण्याचे निर्देश दिले. सर्वोच्च न्यायालयाच्या 5 न्यायाधीशांच्या घटनापीठाने आसाम करार पुढे नेण्यासाठी 1985 मध्ये दुरुस्ती करून नागरिकत्व कायद्याच्या कलम 6-ए ची घटनात्मक वैधता कायम ठेवली. देशाच्या सर्वोच्च न्यायालयाने 4-1 अशा बहुमताने निकाल दिला. घटनापीठाने नागरिकत्व कायद्याच्या कलम 6-ए च्या वैधतेवर शिक्कामोर्तब केले आहे. याअंतर्गत 1 जानेवारी 1966 ते 25 मार्च 1971 या कालावधीत आसाममध्ये प्रवेश केलेल्या बेकायदा स्थलांतरितांना नागरिकत्वाचा लाभ देण्यात आला. यातील बहुतांश बांगलादेशचे होते.

सरन्यायमूर्ती धनंजय चंद्रचूड, न्यायमूर्ती सूर्यकांत, न्यायमूर्ती एम. एम. सुद्रेश आणि न्यायमूर्ती मनोज मिश्रा यांच्या खंडपीठाने विधेयकाच्या बाजूने निकाल दिला. न्यायमूर्ती जे. बी. पारडीवाला यांनी ही तरतूद घटनाबाह्य असल्याचे सांगत भविष्यात ती प्रभावी असल्याचे म्हटले आहे. न्यायमूर्ती जे. बी. पारडीवाला यांनी सरन्यायमूर्ती धनंजय चंद्रचूड, न्या. सूर्यकांत, न्या. एम. एम. सुद्रेश आणि न्या. मनोज मिश्रा यांच्या बहुमताच्या मताशी असहमती दर्शविली. बांगलादेशातून (तत्कालीन पूर्व पाकिस्तान) निर्वासितांच्या आगमनामुळे आसामच्या लोकसंख्येच्या समतोलावर परिणाम झाला आहे, असे एका याचिकेवर हा आदेश देण्यात आला आहे. नागरिकत्व कायद्याचे कलम 6-ए राज्यातील मूळ रहिवाशांच्या राजकीय आणि सांस्कृतिक अधिकारांचे उल्लंघन करते.

निकाल वाचताना सरन्यायमूर्ती म्हणाले की, कलम 6-ए लागू करणे हा आसामसमोरील एका अनोख्या समस्येवर राजकीय तोडगा आहे. बांगलादेशच्या निर्मितीनंतर राज्यात मोठ्या प्रमाणात अवैध स्थलांतरितांचा ओघ वाढल्याने तेथील संस्कृती आणि लोकसंख्या धोक्यात आली आहे. केंद्र सरकार हा कायदा इतर भागातही लागू करू शकले असते, पण तसे केले नाही. आसामसाठी ते खास होते. आसाममध्ये येणाऱ्या स्थलांतरितांची संख्या आणि संस्कृतीवर त्यांचा प्रभाव इत्यादींवर त्यांचा प्रभाव आसाममध्ये अधिक आहे. आसाममधील 40 लाख स्थलांतरितांचा प्रभाव पश्चिम बंगालमध्ये 57 लाखांहून अधिक आहे, कारण आसामचे क्षेत्र पश्चिम बंगालपेक्षा कमी आहे.

-----------------------------------

हिंदुस्थान समाचार / मनीष कुलकर्णी