स्टॉकहोम, 9 ऑक्टोबर (हिं.स.) - स्वीडिश अकादमीने यंदा साहित्यातील नोबेल पुरस्कार हंगेरीच्या लास्झलो क्रॅस्नाहोर्काई यांना जाहीर केला आहे. त्यांना ११ दशलक्ष स्वीडिश क्रोनर (१०.३ कोटी रुपये), सुवर्णपदक आणि प्रमाणपत्र मिळेल. हे पुरस्कार १० डिसेंबर रोजी स्टॉकहोममध्ये प्रदान केले जातील.
पुरस्कार जाहीर करताना स्वीडिश अकादमीने म्हटले आहे की, लास्झलो क्रॅस्नाहोर्काई यांच्या रचना खूप प्रभावशाली आणि दूरदर्शी आहेत. जगात विध्वंस आणि भीतीमध्येही ते कलेच्या सामर्थ्याचे प्रदर्शन करतात. लास्झलो हा मध्य युरोपीय परंपरेतील एक महाकाव्य लेखक आहे, जो काफ्कापासून थॉमस बर्नहार्डपर्यंत पसरलेला आहे आणि तो पूर्णपणे स्पष्टवक्तेपणाने ओळखला जातो. नोबेल अकादमीने आतापर्यंत भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, वैद्यकशास्त्र आणि साहित्यासाठी पुरस्कार जाहीर केले आहेत.
क्रॅस्नाहोर्काई यांची पहिली कादंबरी, “सातांटांगो”, १९८५ मध्ये प्रकाशित झाली आणि त्यांनी हंगेरीमध्ये लेखक म्हणून त्यांची स्थापना केली. ही कादंबरी साम्यवादाच्या पतनापूर्वी हंगेरियन ग्रामीण भागातील एका ओसाड शेतात राहणाऱ्या निराधार रहिवाशांच्या गटावर केंद्रित होती. त्यांची पुस्तके तात्विक आहेत. ती मानवता, अराजकता आणि आधुनिक समाजातील संकटांना स्पष्टपणे संबोधित करतात. एकंदरीत, लास्झलो हे खोलवर विचार करायला लावणाऱ्या, उदासीन कथा लिहिण्यासाठी ओळखले जातात. त्यांची “सातांटांगो” आणि “द मेलॅन्कोली ऑफ रेझिस्टन्स” ही पुस्तके देखील चित्रपटांमध्ये बनवण्यात आली आहेत. “द मेलॅन्कोली ऑफ रेझिस्टन्स” एका लहान गावाच्या आणि तेथील लोकांच्या कठीण जीवनाभोवती फिरते, मानवी स्वभावातील दोष आणि सद्गुणांचे सुंदर चित्रण करते. “सातांटांगो” हा सात तासांचा चित्रपट देखील बनवण्यात आला होता, ज्याची खूप प्रशंसा झाली.
रवींद्रनाथ टागोर हे पहिले आशियाई लेखक होते, ज्यांना १९१३ मध्ये त्यांच्या प्रसिद्ध पुस्तक “गीतांजली”साठी साहित्यातील नोबेल पारितोषिक देण्यात आले. हे पुस्तक म्हणजे कवितांचा संग्रह आहे. ज्यामध्ये टागोरांनी जीवन, निसर्ग आणि देवाबद्दलच्या त्यांच्या खोल भावना सोप्या आणि सुंदर शब्दांत व्यक्त केल्या आहेत. साहित्यातील नोबेल पारितोषिक एखाद्या युरोपीय नसलेल्या व्यक्तीला मिळण्याची ही पहिलीच वेळ होती. स्वीडिश अकादमीने त्यांच्या कामांचे वर्णन खोल भावना आणि सुंदर भाषा असे केले आहे.
---------------
हिंदुस्थान समाचार / सुधांशू जोशी
