नवी दिल्ली, 18 डिसेंबर (हिं.स.)जागतिक उत्तेजक द्रव्यविरोधी संस्थेच्या (वाडा) ताज्या अहवालानुसार, २०२४ मध्ये डोपिंगच्या प्रकरणांमध्ये भारताने सलग तिसऱ्यांदा जगात पहिला क्रमांक पटकावला आहे. अहवालात म्हटले आहे की, २०२४ मध्ये भारतीय खेळाडूंचे २६० नमुने डोपिंग चाचणीत पॉझिटिव्ह आले, जी कोणत्याही देशाच्या तुलनेत सर्वाधिक संख्या आहे.

हा अहवाल अशा वेळी आला आहे, जेव्हा भारत २०३० च्या राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धांचे आयोजन करण्याची तयारी करत आहे आणि भारताने २०३६ च्या ऑलिम्पिकचे यजमानपद मिळवण्यासाठी बोलीही लावली आहे. या जुलैमध्ये, जेव्हा भारतीय शिष्टमंडळाने लॉझेनला भेट दिली, तेव्हा आंतरराष्ट्रीय ऑलिम्पिक समितीने (आयओसी) भारतातील डोपिंगच्या वाढत्या समस्येबद्दल चिंता व्यक्त केली होती.राष्ट्रीय उत्तेजक द्रव्यविरोधी संस्थेने (नाडा) २०२४ मध्ये एकूण ७,११३ डोपिंग चाचण्या केल्या. यामध्ये ६,५७६ मूत्र आणि ५३७ रक्ताच्या नमुन्यांचा समावेश होता. या चाचण्यांपैकी २६० प्रकरणे पॉझिटिव्ह आढळली, म्हणजेच डोपिंगचा दर ३.६ टक्के होता.

नाडाचे म्हणणे आहे की, डोपिंगच्या प्रकरणांमध्ये झालेली वाढ ही खेळाडूंमध्ये डोपिंग वाढल्यामुळे नाही, तर अधिक कठोर तपास आणि चांगल्या चाचणी प्रणालीमुळे झाली आहे. नाडानुसार, हे आकडे पहिल्या दृष्टीक्षेपात चिंताजनक वाटू शकतात, परंतु प्रत्यक्षात ते भारताच्या मजबूत डोपिंगविरोधी प्रयत्नांचे आणि वाढलेल्या चाचण्यांचे परिणाम आहेत.नाडाने अहवाल दिला की, २०२३ मध्ये एकूण ५,६०६ नमुन्यांची चाचणी करण्यात आली होती, त्यापैकी २१३ प्रकरणे पॉझिटिव्ह आढळली होती. तथापि, २०२५ पर्यंत ७,०६८ चाचण्या करण्यात आल्या आहेत, परंतु पॉझिटिव्हिटी दर केवळ १.५% पर्यंत कमी झाला आहे, ज्यात केवळ ११० प्रकरणे नोंदवली गेली आहेत. हे स्पष्टपणे दर्शवते की, चाचण्या वाढल्यामुळे डोपिंगवरही नियंत्रण मिळवण्यात आले आहे.

अहवालात म्हटले आहे की, भारतीय क्रीडा क्षेत्रात काही खोलवर रुजलेल्या समस्या आहेत. यामध्ये वैज्ञानिक संशोधनाचा अभाव आणि प्रशिक्षक, डॉक्टर व फिजिओथेरपिस्ट यांच्यात औषधे आणि पूरक पदार्थांबद्दल अपुरे ज्ञान यांचा समावेश आहे. यामुळे डोपिंगची प्रकरणे घडतात.

डोपिंग रोखण्यासाठी अनेक पावले उचलण्यात आली आहेत. भारतीय ऑलिम्पिक संघटनेने एक नवीन डोपिंगविरोधी पॅनेल स्थापन केले आहे आणि सरकारने राष्ट्रीय डोपिंगविरोधी विधेयक मंजूर केले आहे. नाडाने २०२४ मध्ये २८० जागरूकता कार्यशाळा आयोजित केल्या, ज्यात सुमारे ३७,००० लोकांनी सहभाग घेतला. याव्यतिरिक्त, 'नो युवर मेडिसिन' (Know Your Medicine) हे ॲप आतापर्यंत २.४ लाख वेळा शोधले गेले आहे.

असे असूनही, हा अहवाल भारतासाठी एक मोठा इशारा आहे, विशेषतः जेव्हा देश भविष्यात मोठ्या आंतरराष्ट्रीय क्रीडा स्पर्धांचे आयोजन करण्याची तयारी करत आहे.

---------------

हिंदुस्थान समाचार / वृषाली देशपांडे