क्वालालंपूर, 26 डिसेंबर (हिं.स.)।मलेशियाचे माजी पंतप्रधान नजीब रजाक यांना 1MDB या सरकारी गुंतवणूक निधीतील अब्जावधी डॉलर्सच्या गैरव्यवहाराशी संबंधित भ्रष्टाचार प्रकरणात शुक्रवारी दोषी ठरवण्यात आले आहे. देशाच्या उच्च न्यायालयाने 72 वर्षीय नजीब यांना पदाचा गैरवापर केल्याच्या तीन आरोपांत दोषी ठरवले. इतर आरोपांवरील निकाल शुक्रवारी दुपारपर्यंत जाहीर होत होते. अधिकाऱ्यांच्या माहितीनुसार, नजीब यांनी 1MDB निधीतून 700 दशलक्ष डॉलर्सहून अधिक रक्कम स्वतःच्या खासगी बँक खात्यांत वळवली होती.

सध्या कारागृहात असलेले माजी पंतप्रधान नजीब रजाक यांना यापूर्वीच अनेक प्रकरणांत शिक्षा झाली आहे. ते 2009 ते 2018 या काळात मलेशियाचे पंतप्रधान होते. 1MDB घोटाळ्याशी संबंधित एका आधीच्या प्रकरणात ते आधीच दोषी ठरले असून, हाच घोटाळा 2018 मध्ये त्यांच्या सरकारच्या पराभवाचे प्रमुख कारण ठरला होता. 2020 मध्ये पदाचा गैरवापर, गुन्हेगारी विश्वासघात आणि मनी लॉन्डरिंग प्रकरणात त्यांना 12 वर्षांची तुरुंगवासाची शिक्षा सुनावण्यात आली होती. या प्रकरणात 1MDB ची माजी उपकंपनी असलेल्या SRC इंटरनॅशनलमधून त्यांच्या खात्यांत 42 दशलक्ष रिंगिट (सुमारे 10.3 दशलक्ष अमेरिकी डॉलर) वळवण्यात आले होते.

अंतिम अपील फेटाळल्यानंतर ऑगस्ट 2022 मध्ये नजीब यांना पहिल्यांदा तुरुंगात पाठवण्यात आले. ते तुरुंगवास भोगणारे मलेशियाचे पहिले माजी पंतप्रधान ठरले. शासकांना क्षमादान देण्याबाबत सल्ला देणाऱ्या पार्डन्स बोर्डने 2024 मध्ये त्यांची शिक्षा निम्मी केली आणि दंडात मोठी कपात केली. नजीब यांनी 2009 मध्ये पदभार स्वीकारताच 1MDB विकास निधीची स्थापना केली होती. पंतप्रधान असताना ते 1MDB च्या सल्लागार मंडळाचे अध्यक्ष होते आणि अर्थमंत्री म्हणून त्यांच्याकडे व्हेटो अधिकार होते. या भ्रष्टाचार प्रकरणामुळे जागतिक बाजारपेठांमध्ये खळबळ उडाली आणि अमेरिका तसेच इतर देशांमध्ये तपास सुरू झाला.

अमेरिकेच्या न्याय विभागानुसार, 2009 ते 2014 या काळात नजीब यांचे वरिष्ठ कार्यकारी आणि सहकाऱ्यांनी 1MDB मधून 4.5 अब्ज डॉलर्सहून अधिक रक्कम लुटली. ही रक्कम अमेरिका, सिंगापूर आणि स्वित्झर्लंडसह अनेक देशांतून मनी लॉन्डरिंगद्वारे फिरवण्यात आली. अधिकाऱ्यांचा आरोप आहे की या निधीचा वापर हॉलीवूड चित्रपटांच्या निर्मितीसाठी तसेच हॉटेल्स, आलिशान नौका, कलाकृती आणि दागिन्यांसारख्या महागड्या वस्तू खरेदीसाठी करण्यात आला. तत्कालीन अमेरिकी अटर्नी जनरल जेफ सेशन्स यांनी या प्रकरणाला “सर्वात वाईट प्रकारची क्लेप्टोक्रसी” असे संबोधले होते. या घोटाळ्याचा वॉल स्ट्रीटलाही फटका बसला, जिथे 1MDB साठी निधी उभारण्यातील भूमिकेमुळे गोल्डमन सॅक्सला अब्जावधी डॉलर्सचा दंड भरावा लागला.

एका प्रभावशाली राजकीय कुटुंबाचे वारसदार असलेले नजीब दीर्घकाळ अछूत मानले जात होते. मात्र 1MDB घोटाळ्यामुळे निर्माण झालेल्या जनतेच्या संतापामुळे 2018 मध्ये त्यांच्या सत्ताधारी पक्षाचा पराभव झाला. हा पक्ष ब्रिटनकडून स्वातंत्र्य मिळाल्यापासून मलेशियावर राज्य करत होता.

नजीब यांनी कोणतेही गैरकृत्य केल्याचे नाकारले आहे. त्यांनी दावा केला की ही रक्कम सौदी अरेबियाकडून मिळालेली देणगी होती आणि लो टेक जो यांच्या नेतृत्वाखालील काही दुष्ट वित्तीय लोकांनी त्यांची फसवणूक केली. त्यांनी हेही म्हटले की त्यांच्याविरोधातील खटले राजकीय हेतूने प्रेरित आहेत. या घोटाळ्याचा कथित सूत्रधार जो लो अद्याप फरार आहे. अभियोजन पक्षाचा युक्तिवाद आहे की नजीब हेच या योजनेचे केंद्रीय निर्णयकर्ते आणि अंतिम लाभार्थी होते, तर जो लो आणि इतर माजी 1MDB अधिकारी केवळ त्यांच्या आदेशांचे पालन करणारे “दूत” होते. याच आठवड्यात नजीब यांनी उर्वरित शिक्षा घरातच भोगण्याचा प्रयत्न केला होता, मात्र तो अयशस्वी ठरला.

मलेशियाच्या उच्च न्यायालयाने सोमवारी निर्णय दिला की देशाच्या माजी राजाने जारी केलेला घरात नजरकैदेत ठेवण्याचा दुर्मीळ शाही आदेश घटनात्मक निकषांनुसार नसल्याने तो अवैध आहे. नजीब यांच्या वकिलांनी सांगितले की ते या निकालाविरोधात उच्च न्यायालयात अपील करणार आहेत. शिक्षा कमी झाल्यानंतर नजीब यांची सुटका मूळतः ऑगस्ट 2028 मध्ये होणार होती, मात्र आता त्यांना तुरुंगात अधिक काळ राहावे लागू शकते. नजीब यांच्या पत्नी रोसमा मन्सोर यांनाही 2022 मध्ये वेगळ्या भ्रष्टाचार प्रकरणात 10 वर्षांची तुरुंगवासाची शिक्षा आणि मोठा दंड सुनावण्यात आला होता. अपील प्रलंबित असल्याने त्या सध्या जामिनावर मुक्त आहेत.

---------------

हिंदुस्थान समाचार / Priyanka Bansode